Ο Σ. 8 ετών είναι μαθητής που τα καταφέρνει αρκετά καλά στα μαθήματα, κυρίως στα μαθηματικά, τα οποία είναι το αγαπημένο του μάθημα! Η δασκάλα του όμως παρατήρησε, ότι στα διαλλείματα προτιμά να μένει μόνος και να τρώει το φαγητό του. Δεν συμμετέχει στις αθλητικές δραστηριότητες με τους φίλους του, γιατί είναι αυτός που συνήθως ‘’χάνει’’, αφού δεν καταλαβαίνει το παιχνίδι και δεν τον επιλέγουν οι φίλοι του. Η μαμά του, τον χαρακτηρίζει «ντροπαλό», μέχρι που σπάνια μιλάει σε αγνώστους και αν το κάνει, φαίνεται αδέξιος, δεν «φιλτράρει» αυτά που λέει!
Ο Σ. είναι ένα έξυπνο παιδί που όμως δυσκολεύεται στις κοινωνικές συναναστροφές με τους συνομηλίκους του.
Τι είναι οι κοινωνικές δεξιότητες και πόσο σημαντικές είναι;
Οι κοινωνικές δεξιότητες είναι ένα σύνολο δεξιοτήτων που επιτρέπουν στους ανθρώπους να επικοινωνούν, να συνδέονται και να κοινωνικοποιηθούν με τους άλλους. Περιλαμβάνουν τόσο λεκτικές όσο και μη λεκτικές μορφές επικοινωνίας. Συχνά είναι ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι καθορίζουν το status ενός ατόμου, θεωρούν κάποιους ως δυνητικούς φίλους ή συντρόφους και εξετάζουν την περίπτωση να τους προάγουν στο χώρο εργασίας.
Οι δεξιότητες είναι τόσο λεκτικές όσο και μη λεκτικές. Οι λεκτικές περιλαμβάνουν την ικανότητα να μπορεί κανείς να πεί το κατάλληλο πράγμα στην κατάλληλη στιγμή, να είναι σε θέση να επικοινωνεί με τρόπο που να είναι ευχάριστος, να έχει μία διακύμανση στο φωνητικό τόνο και την φωνητική ποιότητα, και να είναι σε θέση να μιλήσει με έναν κατανοητό τρόπο.
Κατά μία έννοια, οι κοινωνικές μας δεξιότητες κρίνονται από το τι λέμε, πότε τα λέμε και πώς τα λέμε.
Μερικά χαρακτηριστικά είναι η γλώσσα του σώματος, η ευθεία στάση, η επαφή με τα μάτια, οι κατάλληλες χειρονομίες, η κλίση του σώματος προς το πρόσωπο που μιλάει, το κατάλληλο χαμόγελο. Στο μέτρο εκείνο που δεν φτάνουμε στην υπερβολή.
Επιπλέον, το άτομο με καλές κοινωνικές δεξιότητες ακούει δεν διακόπτει τον συνομιλητή του. H αίσθηση ότι και οι δύο συνομιλητές λαμβάνουν ίσο μέρος σε μια συζήτηση αποδεικνύει προηγμένες κοινωνικές δεξιότητες.
Οι κοινωνικές δεξιότητες είναι σημαντικές για την ανάπτυξη του παιδιού, τόσο για το χτίσιμο των προσωπικών του σχέσεων, την ανάπτυξη των συναισθηματικών δεξιοτήτων, όσο και για την μετέπειτα προσαρμογή του στην ενήλικη ζωή.
Συχνά συναντάμε παιδιά με καλές γνωστικές δυνατότητες, που όμως δεν μπορούν να προσαρμοστούν λειτουργικά σε ένα κοινωνικό περιβάλλον. Φαίνεται να μην ακολουθούν κανόνες και να δυσκολεύονται να δημιουργήσουν φιλίες.
Οι δυσκολία ή όχι της κατανόησης και της εφαρμογής των κοινωνικών κανόνων δεν έχει απαραίτητη σχέση με το νοητικό δυναμικό του παιδιού, αλλά αφορά διαφορετικής ποιότητας δεξιότητες.
Συνήθως παρατηρούμε στα παιδιά να δυσκολεύεται στην αναμονή, της σειράς στη συζήτηση ή το παιχνίδι, στην ικανότητα συμμετοχής σε μια δραστηριότητα, στην ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και συγκρούσεων.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις με οικογένεια, δασκάλους και συνομήλικους. Την βίωση απόρριψης από τους συνομήλικους, που μπορεί να φτάσει ως και σε περιστατικά βίας. Σημάδια κατάθλιψης, επιθετικότητας και άγχους. Υπάρχει και ενδεχόμενη χαμηλή επίδοση στα μαθήματα ως έμμεση συνέπεια.
Για να βοηθήσετε το παιδί σας να κατανοήσει και να προσαρμοστεί σε κοινωνικές καταστάσεις, βοηθητικό είναι να εξηγήσετε αναλυτικά στο παιδί, τι ζητάτε από εκείνο, με όσο το δυνατόν λιγότερα λόγια, παίξτε μαζί με το παιδί σας επιτραπέζια, παροτρύνεται το να βρίσκεται κοντά σε παιδιά και να παίζει μαζί με αυτά παιχνίδια που ήδη γνωρίζει. Όταν δυσκολεύεται, φροντίστε να βρίσκεται σε χώρο με λίγα σε αριθμό παιδιά (έως 5). Κυρίως όμως δείξτε του εσείς πως συναναστρέφεστε με τους φίλους σας, τα παιδιά μιμούνται τα πρόσωπα που αγαπούν και θαυμάζουν!
Τυχόν δυσκολίες θα ήταν καλό να εντοπίζονται έγκαιρα από γονείς και παιδαγωγούς και να αντιμετωπίζονται με κάποια μορφή παρέμβασης από ειδικό (ψυχολόγο, ειδικό παιδαγωγό), που να καλύπτει τις ανάγκες του παιδιού αλλά και να του ταιριάζει.
Κάθε προσέγγιση θα πρέπει να σχεδιάζεται και να εφαρμόζεται έτσι ώστε να καλύπτει τις ανάγκες του παιδιού ή της ομάδας.
Δαμιανάκη Δέσποινα Μαρία
Ψυχολόγος